Eλβετός στρατιωτικός. Yπηρέτησε στν αγγλικό  στρατό και ανέλαβε τη διοίκηση της Kεφαλληνίας το 1810. Παρέμεινε στο νησί επί τέσσερα χρόνια όπου και προσέφερε σημαντικό κοινωφελές έργο. Mεταξύ άλλων κατασκεύασε τη γέυρα που ένωσε το Aργοστόλι με την ακτή του Δραπάνου
νυ.

Για επτά περίπου δεκαετίες η Κε­φαλονιά θα καταστεί κύριο, κεντρι­κό θέρετρο πολιτικών μεταβολών και αλλεπάλληλων κοινωνικών συ­γκρούσεων στον ιόνιο χώρο.

Πρόκειται για μια ιστορική περίοδο κα­τά την οποία στα Επτάνησα θα δια- φημισθεί και παράλληλα θα δοκι­μαστεί ο περίεργος θεσμός της ξε­νικής «Προστασίας».

Συχνές και πολλές φορές σύντομες οι πολιτι­κές μεταβολές, που συνοδεύονται κάθε φορά από την αλλαγή και του προστάτη.

Στα κέντρα εξουσίας της Ευρώ­πης η ρύθμιση των αλλαγών, με α­πόλυτα «πολιτισμένες» πρακτικές που ορίζονται στις γνωστές ευρω­παϊκές συνθήκες: του Κάμπο Φόρ- μιο (17 Οκτωβρίου 1797), της Κων­σταντινούπολης (21 Μαρτίου 1800), του Τιλσίτ (7 Ιουλίου 1807), του Παρισιού (17 Νοεμβρίου 1815).

Προσιτός ο χώρος της εφτανησιώ- τικης κοινωνίας, που, λόγω της προγενέστερης υποδομικής θεμε­λίωσης σε κοινωνικές εντάσεις, εί­ναι επιρρεπής προς την ελπίδα της αλλαγής.

Το ιδεολογικό μεγαλείο της Γαλλικής Επανάστασης, περα­σμένο με σύντομες διαδικασίες α­πό τη γείτονα Δύση στα Επτάνησα, έχει ήδη ανταριάσει τους πληθυ­σμούς με εκλογικευμένη συνέπεια τις πολιτικές αναζητήσεις.

Ένας λαός κουρασμένος από μια μακραίωνη τελματωμένη υποτέ­λεια αναζητεί τη σωτηρία στον ιδε­ολογικό εξοπλισμό των Γάλλων Δη­μοκρατικών. Αφοπλιστική η υπό­σχεση της νέας τάξης πραγμάτων τον Αύγουστο του 1797 προς τον λαό της Κεφαλονιάς: «Κεφαλλήνες αναγεννηθέντες…

Ήδη ο υμέτερος κώδιξ έσεται η ελευθερία, η ισότης και η δικαιοσύνη». Η ιδεολογική προετοιμασία των Κεφαλλήνων δι­ευκολύνει την αποδοχή.

Ο πολιτικός σύλλογος των Ιακωβίνων, που είχε ιδρυθεί στο νησί, με τις ακραίες ιδεολογικές τοποθε­τήσεις του (κοινοκτημοσύνη, κα­τάργηση των χρεών, αφαίρεση της γης από τους πλουσίους) εργάζε­ται συστηματικά προς την κατεύ­θυνση αυτή.

Μόλις δεκατέσσερις μήνες αργό­τερα. Οκτώβριος του 1798. Με την αλλαγή των ισορροπιών στην Ευ­ρώπη, αλλαγή και του σκηνικού στην Κεφαλονιά.

Η ρωσοτουρκική συμμαχία στο ευρωπαϊκό επίπεδο είχε ως συνέπεια την κατάληψη των Ιόνιων νησιών από τους Ρωσο- τούρκους.

Η ρωσική προπαγάνδα και οι α- ντιγαλλικές εξεγέρσεις στον κε­φαλληνιακό χώρο σηματοδοτούν την πολιτική μεταβολή.

Εκεί που ζητωκραύγαζαν μόλις ένα χρόνο προηγουμένως υπέρ των συνθημά­των της Γαλλικής Επανάστασης, τώρα εκτυλίσσονται σκηνές τρό­μου σε βάρος των Γάλλων στρα­τιωτών ,όπως αυτή που περιγράφει ο ιστορικός Ερμάννος Λούντζης: «Μερικοί από αυτούς τραβούσαν τα μαλλιά τους, άλλοι έσπαζαν τα όπλα τους κι άλλοι έτρεχαν στους κρημνούς παρά να παραδοθούν… Αφοπλισμένοι και απογυμνωμένοι ρώτησαν τους αγρότες πού θα τους οδηγήσουν. Δεν σαν χρειαζό­μαστε, ήταν η απάντηση, πηγαίνετε να σκοτωθείτε όπου θέλετε».

Λίγο αργότερα. Μάρτιος του 1800, με τη συνθήκη της Κωνστα­ντινούπολης (21 Μαρτίου) η Επτά­νησος έχει την τιμή να ανακηρυ­χθεί το πρώτο ανεξάρτητο κράτος στον ελλαδικό χώρο κατά τη ρήση του νεώτερου ιστορικού μας Απ. Βακαλόπουλου.

Πρόκειται για την Επτάνησο Πολιτεία (1800-1807) υ­πό την επικυριαρχία και την «προ­στασία» της Τουρκίας.

Λύση που και πάλι επιβάλλεται στα πλαίσια των ανακατατάξεων στον ευρωπαϊ­κό χώρο.

Το λεγόμενο «Βυζαντινό Σύνταγμα», ο νέος καταστατικός χάρτης του Ιόνιου πολιτεύματος, που επαναφέρει τα παλιά συμβού­λια των ευγενών, δημιουργεί ανα­στάτωση στο χώρο της αστικής τά­ξης. Χαρακτηριστικές και με ιδιαί­τερη ένταση θεωρούνται οι αυτο­νομιστικές εξεγέρσεις στο Ληξούρι (Αύγουστος 1801).

Ιούλιος του 1807. Και πάλι οι Ευ­ρωπαίοι αποφασίζουν για τον καί­ριο χώρο της Επτανήσου. Με τη συνθήκη του Τιλσίτ ο στρατός των αυτοκρατορικών Γάλλων φτάνει στην Επτάνησο. Καταργείται η αυ­τονομία του επτανησιακού κρά­τους. Ενας αυτοκρατορικός επί­τροπος συνιστά, ουσιαστικά, την ε­ξουσία.

H “Kολόνα” που κατασκευάστηκε το 1813 προς τιμή των Άγγλων στο Αργοστόλι

Οι Άγγλοι

Και η εξέλιξη των πολιτικών με­ταβολών συνεχίζεται ραγδαία. Μια μόλις διετία αργότερα, τον Οκτώ­βριο του 1809, οι Αγγλοι γίνονται κύριοι της Κεφαλονιάς.

Ένας στρα­τιωτικός διοικητής, ο Κάρολος Φί­λιππος De Bosset, ορίζεται για το νησί ως η μόνη και πάλι κυρίαρχη ε­ξουσία (1810 – 1814). Και η κυριαρ­χία της Μεγάλης Βρετανίας νομι­μοποιείται με τη συνθήκη των Πα­ρισίων (17 Νοεμβρίου 1815), όταν αναλαμβάνει να διαδραματίσει τον ρόλο του μεγάλου «Προστάτη» ως την Ενωση των νησιών με το ελεύ­θερο ελληνικό κράτος.

Στο διάστη­μα αυτής της πεντηκονταετίας, 17 Αγγλοι τοποτηρητές, με τη συνερ­γασία, ως γνωστόν, της ντόπιας α­ριστοκρατίας, θα λειτουργήσουν σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κώδικες, στο παιχνίδι της αυτοκα- λούμενης βρετανικής προστασίας.

Μια σειρά, λοιπόν, ιστορικών γε­γονότων με διευρωπαϊκή εμβέλεια, σε σύντομο χρονικό διάστημα, ε­πηρεάζουν τις ιστορικές τύχες της Κεφαλονιάς.

Με βάση τον κώδικα της ανάλυσης αναζητούμε τα αίτια και τα αιτιατά των γεγονότων για τον χώρο του δικού μας δείγματος. Κι ως προς την πρώτη διάσταση, ό­πως κι όλας αναφέρθηκε, το αίτιο τοποθετήθηκε στα ευρωπαϊκά κέ­ντρα εξουσίας, που ορίζουν και τις γεωγραφικές ανακατατάξεις στην περιφέρεια.

Η δεύτερη διάσταση α­φορά στις εσωτερικές στην Κεφα- λονιά (και ευρύτερα στα Επτάνησα) πολιτικές και κοινωνικές διεργα­σίες, που υπήρξαν άμεσα αιτιατά των γεγονότων.

Όξυνση αντιθέσεων

Αργοστόλι. Λιθοτίντα 44X60 cm (H. Cook), Λονδίνο 1853. (Μουσείο Μπενάκη)

Πράγματι, η προβληματική ολόκληρου του φάσματος των μεταβολών της περιόδου οδηγεί στη δια­πίστωση ότι στον κεφαληνιακό (και, φυσικά, στον ευρύτερο Ιόνιο) χώρο πραγματοποιούνται πολιτικοκοινω­νικές ανασυντάξεις, με κύριο χα­ρακτηριστικό το «ευμετάβολο» στις αποφάσεις των ιθυνόντων των πολιτικών παρατάξεων, που κυρίως εντοπίζεται στο επίπεδο των δύο α­νώτερων τάξεων των ευγενών και της αστικής κοινωνίας.

Το φαινό­μενο οπωσδήποτε ερμηνεύεται, αν λάβουμε υπόψη μας τον ιδεολογι­κό αναβρασμό στα ευρύτερα πλαί­σια της Ευρώπης από τη μια μεριά, κι από την άλλη τον εκλογικευμένο καιροσκοπισμό, που εκδηλώνεται σε τέτοιου είδους απότομες και α­σταθείς πολιτικές μεταπτώσεις. Η πρώτη περίπτωση αφορά στον α­στικό πληθυσμό.

Εκεί δηλ. όπου κυρίως κινήθηκαν οι ιδέες του Δια­φωτισμού κι όπου υπήρξε η δυνα­τότητα αποφάσεων προς εξελίξεις πολιτικές και κοινωνικές. Η δεύτε­ρη έχει σχέση με την τάξη που είχε σ’ όλες τις φάσεις την εξουσία στο νησί. Εννοώ, βέβαια, τους ευγε­νείς, τους προσκείμενους στο κα­θεστώς, κάθε φορά και τους πρό­θυμους να προσφέρουν υπηρεσίες χάρη κυρίως στην εξουσία.

Όπως και νεώτερες πληροφορίες τεκμη­ριώνουν οι πράκτορες των εκάστο­τε «προστατών» μέσα απ’ αυτή την τάξη προήλθαν. Αυτοί οι καλούμε­νοι «θίςποΓί» συνεργάστηκαν με τον κατακτητή-προστάτη και έτσι συμπορεύθηκαν με τις αποφάσεις των ευρωπαϊκών κέντρων εξουσίας και κατά συνέπεια έλεγαν «ναι» στις εκάστοτε κατακτήσεις-μετα- βολές στον κεφαλληνιακό χώρο.

Η ιδεολογική υποδομή του χώ­ρου (του κεφαληνιακού και ευρύ­τερα του επτανησιακού), που προήλθε είτε από τον ιδιαίτερο χα­ρακτήρα της προηγούμενης-της βενετικής- κυριαρχίας,είτε από τα πολιτικά γεγονότα της Δύσης, συ­νέτεινε στην όξυνση ακριβώς των αντιθέσεων ανάμεσα στις δύο προ­αναφερθείσες ανώτερες τάξεις, με συνέπεια τη μορφοποίηση στα­διακά μιας κοινωνικής-ταξικής πά­λης, που είχε την απόληξή της στην ευρύτερη λαϊκή μάζα.

Αυτές οι διεργασίες, που στον κεφαληνιακό χώρο ενισχύονται α­πό το έντονο γαιοκτητικό πρόβλη­μα, κατευθύνουν με ακρίβεια στη δυνατότητα να μορφοποιηθούν οι κάθε είδους εντάσεις, αντιθέσεις και συγκρούσεις στο μεγαλειώδες πολιτικο-κοινωνικό φαινόμενο του επτανησιακού Ριζοσπαστισμού, που στην Κεφαλονιά, με τις ιδιαί­τερες θυσίες, θα έχει και τον ιδιό­τυπο χαρακτήρα του και θα ορίσει στο εξής (και μετά την Ενωση) τη μορφή της ιστορίας και τις συμπε­ριφορές του νησιού.

Κεφαλονίτικο εμπορικό πλοίο του 19ου αι., ιδιοκτησίας της οικογένειας Βαλιάνου.